.
.
.
…..Postavke o pesništvu i pesnicima koje je američki teoretičar književnosti i književni kritičar Harold Blum izložio u svom ranom delu The Anxiety of Influence: A Theory of Poetry (1973), nikada nisu stekle status koherentne književnoteorijske metode ili književnokritičkog programa, ali su (p)ostale inventivne poetske metafore, koje su inspirisale nemali broj umetnika. Prema Blumu, naime, mladi i neafirmisani pesnik („efeb“) teži da osvoji položaj priznatog, kanonizovanog i važnog, uticajnog pesnika („velikog originala“), pri čemu ovaj značajni stvaralac ima funkciju „heruvima zaklanjača“ (metafora čiji put preuzimanja i stvaralačke nadopune izgleda ovako: Bibija, tj. Knjiga Postanja i Knjiga proroka Jezekilja-Blejk-Jejts-Fraj-Blum), odnosno on sprečava mladog pesnika da pronađe svoj stil i ostvari se kao umetnik, služeći, istovremeno, mladom pesniku kao nedostižan uzor. Dakle, odnos prema velikom originalu nužno je ambivalentan., on podrazumeva divljenje i ugledanje („veliki original“ kao uzor), ali i teret, muku („veliki original“ kao prepreka za dolazak do sebe), te bismo ga mogli označiti „paradoksalnom ljubavlju“ (termin psihoanalitičara i Frojdovog „efeba“ Radmile Ziguris). Blumova teorija pesništva snažno je obeležena frojdovskim modelom psihoanalize, stoga „veliki original“ postaje Otac, dok je strah od uticaja prevashodno prouzrokovan nužnošću / potrebom za separacijom („strah od uticaja“ bio bi, dakle, kastracioni strah). Blumov koncept straha od uticaja prepoznat je kao literarna verzija mehanizma edipalnog kompleksa, kada se mladi pesnici, ako su zaista pravi („snažni“, kako ih naziva Blum) svojim prethodnicima isprva dive kao očinskom autoritetu, da bi ih kasnije osporili i pronašli svoj autentičan izraz. Da bi postao „veliki original“ pesnik mora, prema Blumu, proći kroz šest revizionih načela: klinamen („pesnički prekršaj“, svesno pogrešno tumačenje prethodnika), teseru (dopunu ili antitezu), kenozis (odupiranje ponavljanju prethodnika), demonizaciju (kretanje ka protivuzvišenom kao reakciju na prethodnikovo uzvišeno), askezis (borbu za suverenost) i apofrades (re-viziju Borhesove ideje, iz eseja Kafka i njegove preteče, da umetnik sam stvara svoje prethodnike). Parafrazirajući Frojda, Blum ističe da je odlika pesnika nesvesna želja da budu vlastiti očevi, što znači da ih je neophodno razumeti u ključu preispisivanja sopstvene prošlosti i pribegavanja uzurpaciji, tj. svrgavanju Oca, ili ambivalentnom priklonu / otklonu od njega. Prelazeći put od „efeba“ do „velikog originala“ stvaralac se oslobađa svog „straha od uticaja“ i iz „senke heruvima zaklanjača“ (iz tuđeg stilsko-jezičkog i tematsko-motivskog kompleksa) dospeva do svog stila i svojih tema, tj. do sebe i svoje pozicije u istoriji književnosti. Čin kreativnog oslobođenja od uticaja i dozrevanja do svog stila zapravo je geneza pesničke reči i pesnikovog opusa, dok je sâmo pesništvo, prema Blumovoj psihoanalitički profilisanoj metaforici zapravo porodična idila „Pesništvo (njegova idila) je porodična idila. Pesništvo je čar incesta, ukroćena opiranjem toj čari.“[1]
[1] Na srpskom jeziku, najrelevantnija i najopsežnija liteartura o Haroldu Blumu bila bi monografija Predraga Brebanovića Antitetički kanon Harolda Blooma (2011), dok je (p)okušaj primene Blumovog koncepta „straha od uticaja“ na poeziju Miloša Crnjanskog tema teksta „Blumov koncept straha od uticaja na primeru poezije Miloša Crnjanskog“ Gorane Raičević (2010).
.
.
.
.
.
